Drugi dio: Šetnja Beogradom – najlepše ulice i trgovi srpske prestonice #2

Ulica Kralja Petra smatra se jednom od najstarijih ulica Beograda. Pretpostavlja se da je ovaj pravac postojao još u 1. veku, u vreme rimske vladavine. Ta ulica po mnogo čemu je posebna – tu je otvorena prva beogradska apoteka, prva knjižara u gradu, prvi gradski hotel „Kod Jelena“ (na žalost srušen 1938. godine), postavljen je prvi bilijarski sto, u njoj se nalazilo mnoštvo trgovačkih i zanatskih radnji, a to je i prva ulica u Beogradu koja je umesto kaldrme popločana granitom. Karakteriše je veliko arhitektonsko šarenilo. Tu se prepliću najrazličitiji građevinski stilovi, od baroka, preko secesije, akademizma, orijentalne arhitekture do modernizma. Neka zdanja u Kralja Petra imaju veliku arhitektonsku i istorijsku vrednost i zaštićena su zakonom. Između ostalog, ovde se nalaze: Konak Kneginje Ljubice, Patrijaršija Srpske pravoslavne crkve, Saborna crkva Svetog Arhanđela Mihaila, kafana „Znak pitanja“ (najstarija kafana u Beogradu koja još uvek radi), stara zgrada Narodne banke Srbije, zgrada Fakulteta primenjenih umetnosti,  Jevrejski istorijski muzej itd.

Knez Mihailova ulica, glavno beogradsko šetalište, centar kulturnih dešavanja i velika šoping zona, oivičena mnoštvom znamenitih građevina, nesumnjivo spada u jednu od najlepših pešačkih zona u gradovima Balkana, možda i čitave Evrope. Pruža se na potezu od trga Terazije do Kalemegdana, spajajući ova dva takođe veoma značajna odredišta srpske prestonice. Još je u vreme Rimljana na prostoru koji danas zauzima Knez Mihailova bio centar Singidunuma, a tokom turske vladavine tu su krivudale kaldrmisane ulice i nicale turske fontane i džamije. Svoju današnju strukturu ulica je dobila nakon što je 1867. godine Emilijan Josimović uradio plan grada. Posle usvajanja plana Knez Mihailova ulica je počela da dobija više evropski izgled, sa kućama raskošnih fasada koje su podizali bogataši i tadašnja srpska elita. Većina znamenitih građevina potiče iz poslednje tri decenije 19. veka, a njihov izgled je ostao autentičan, ali je promenjena njihova namena, jer su pretvorene u trgovinske objekte, poslovne kancelarije, galerije, muzeje i druge prostore u službi kulture.

Zgrada SANU u Knez Mihailovoj; foto: flickr.com/Jorge Lascar

Najveću arhitektonsku, kulturnu i istorijsku vrednost imaju sledeći objekti: Restoran „Grčka kraljica“ (1835. godine); Hotel „Srpska kruna“ (zdanje iz 1869. godine, danas pretvoreno u Biblioteku grada Beograda); Blok građanskih kuća (tri kuće sagrađene sedamdesetih godina 19. veka u kombinaciji arhitektonskih stilova romantizma i renesanse); Hotel „Rusija“ (1870. godina); Kuća Marka Stojanovića (podignuta 1889. godine, u kojoj se danas nalazi Galerija Akademije Umetnosti); Zadužbina Nikole Spasića (1889. godina); palata SANU (podignuta 1924. godine; Zgrada „Ruski car“ (sagrađena 1926. godine, danas poznati restoran i kafe) i mnogi drugi. Pored toga, u neposrednoj blizini Knez Mihailove nalaze se centralni gradski Trg Republike, Narodni Muzej, Narodno Pozorište, nekoliko beogradskih fakulteta, veći broj bioskopa, galerija, hotela i drugih objekata. S obzirom na veliki kulturni i istorijski značaj koji ima, zajedno sa svojim građevinama reprezentativnog karaktera, Knez Mihailova ulica smatra se jednim od najznačajnijih gradskih spomeničkih celina i zaštićena je od strane države.

Studentski trg je smešten na potezu oko Univerzitetskog parka, od ulice Vase Čarapića do Uzun-Mirkove ulice. To je najstariji beogradski trg. Za vreme Turaka tu se nalazilo groblje, a zatim je napravljena Velika pijaca. Kada je 1863. godine podignuto  Kapetan Mišino zdanje (danas zgrada Rektorata Univerziteta u Beogradu), kao jedna od najlepših građevina u Beogradu toga doba, izgled trga je drastično ulepšan. Zatim je jedan deo pretvoren u park, a 1897. godine podignut je spomenik Josifu Pančiću. Na ovom trgu su do Prvog svetskog rata postojali hoteli „Makedonija“ i „Imperijal“, kao i kafana „Oslobođenje“ srušena 1935. godine. Novi izgled trg je dobio 1927. godine, kada je sklonjena Velika pijaca i taj prostor je iskorišćen za proširivanje Univerzitetskog parka. Danas se na trgu nalaze spomenici velikana srpske nauke i kulture: Dositeja Obradovića, Jovana Cvijića i već pomenutog Josifa Pančića. Studentski trg okružuju zgrade nekoliko beogradskih fakulteta: Filozofskog, Prirodno-matematičkog, Geografskog i Filološkog fakulteta, a zaštitni znak i najveća znamenitost trga je bilo i ostalo Kapetan Mišino zdanje. Park, koji se nalazi u sredini trga, potpuno je rekonstruisan 2012. godine i jedna je od najlepših i najposećenijih zelenih površina u Beogradu.

Kapetan Mišino zdanje, Studentski trg; foto: commons.wikimedia.org/Mickey Mystique

Trg Republike nalazi se u samom centru Beograda i predstavlja glavni gradski trg. Okružuje ga nekoliko znamenitih građevina – Gradska kafana, bioskop „Jadran“, Narodno pozorište i Dom Vojske Srbije. Ovde je nekada bila Stambol-kapija, najveća i najlepša kapija u Beogradu toga doba. Srušena je 1866. godine, nakon što su Turci proterani iz grada. Osim pomenutih zdanja, na trgu Republike se nalaze Narodni muzej, Kulturni centar Beograda, pozorište Boško Buha, plato Zorana Đinđića, veći broj ugostiteljskih objekata itd. Spomenik Knezu Mihailu (popularno mesto „kod konja“) je glavno sastajalište Beograđana i turista. Na njemu se često organizuju koncerti, razna kulturno-umetnička dešavanja i drugi skupovi. Trg Republike predstavlja i veliku saobraćajnu raskrsnicu na kojoj se ukrštaju važni saobraćani pravci Beograda i sa koje polazi veliki broj autobuskih linija.