Najveća naučna otkrića u 2013.

Od ivice solarnog vjetra pa sve do drevnog ljudskog DNK, nauka je napravila velike pomake u 2013. godini.

Nauka je bila značajna u 2013. godini više nego ikada prije. Klimatska naučna pitanja bila su u centru pažnje nakon što je super tajfun Hijan opustošio Filipine, dok je naučna ekspertiza igrala ključnu ulogu u debati o razoružanju u Siriji i zaustavljanju nuklearnog programa u IRanu.

Sa druge strane, na isključivo naučnom frontu, istraživači su napravili popriličan broj intrigantnih otkrića u 2013. godini, a ovo su neka od njih:

1. U svemiru je poprilična gužva. 

„Kupujte zemlju pošto je više ne proizvode“, bio je čuveni savjet Marka Tvena investitorima. Međutim, on nikada nije čuo za egzoplanete.

Istraživači sa Calltech univerziteta procjenjuju da barem 100 milijardi ovakvih svjetova orbitira oko zvijezda u našoj galaksiji.

Naravno, nisu sve ove planete mjesta na kojima biste voljeli da provedete ostatak vašeg života. NASA je u novembru procijenila da jedna od 5 zvijezda možda ima planete slične Zemlji koje orbitiraju u njihovim „naseljivim zonama“ – zonama koje bi mogle da budu pogodne za površinske okeane.

2. Klonirana je ljudska embrionska matična ćelija 

Nakon skoro cijele decenije lažnih početaka, istraživača sa Univerziteta za zdravlje i nauku u Oregonu najavili su da su uspjeli da kloniraju ljudski embrion i da potom iz njega izvade matične ćelije. Oni su takođe uspjeli da uzgoje ove ćelije u specijalizovane ćelije kože i srca. Ovo je prvi korak koji ih može učiniti korisnim u transplatativnoj medicini.

Ključ uspjeha tima liježi u činjenici da su ovo uspjeli dodavanjem kofeina u proces kloniranja.

3. Vojadžer je stigao do ivice solarnog vjetra 

Jedno od najvećih obavještenja godine došlo je u vezi sa nečim što se desilo prošle godine – NASA je izjavila da je svemirska letjelica Vojadžer zapravo ušla u međuzvjezdani prostor.

„U pitanju je nevjerovatan događaj. Poslali smo objekat koji su napravili ljudi u međuzvjezdani prostor“, izjavio je vođa istraživanja sa Univerziteta Ajova, Donald Gurnet.

NASA se već duže vremena nada objavi da je svemirski brod, lansiran 1977. godine, prešao granice solarnog vjetra.

4. Jezero na Marsu izgleda gostoljubivo za drevni život 

Nasin rover Kjuriositi nastavio je svojim istorijskim putem otkrivajući nestalo jezero na Marsu koje je moglo da podržava život prije više od 3 milijarde godina.

5. Hobit više liči na dokumentarni film 

Grupa međunarodnih antropologa uspjela je da dekodira dosad najstariji ljudski DNK koji podstiče sa 400.000 godina stare butne kosti, pronađene u permafrostu (trajno smrznutom tlu), u jednoj pećini u Španiji.

Ovim dostignućem je prošireno znanje o ljudskoj genetici za oko 300.000 godina, navode naučnici, dodajući da je odiseja ljudske evolucije bila daleko komplikovanija nego što se mislilo.

Kost je otkrivena na arheološkom nalazištu Atapuerka, na sjeveru Španije, na mjestu Sima de los Huesos (Jama sa kostima) za koje se pretpostavlja da je bilo groblje.

“Sada možemo da proučavamo DNK ljudskih predaka koji su stari stotinama hiljada godina”, kazao je Svante Pabo, direktor Instituta Maks Plank za evolutivnu antropologiju u Lajpcigu, u Njemačkoj i jedan od autora studije objavljene u časopisu “Nature”.

Prethodna najstarija DNK sekvenca hominina – izraz koji označava ljude i njihove pretke, pripadala je djevojčici koja je živjela prije oko 80.000 godina i pripadala misterioznoj azijskoj grupi, poznatoj pod imenom Denisovci.

Kako prenosi AFP, Sima de los Huesos predstavlja najveću svjetsku koncentraciju fosila hominina iz perioda pleistocena, prije 700.000 do 100.000 godina. Do sada je iz tog nalazišta iskopano 28 skeleta.

Pronadjeni fosili su prvobitno pripisani Homo heidelbergensisu, prethodniku Homo sapiensa i njegovog rođaka, Neandertalca.

Pabo i njegov tim su očekivali da će analiza DNK pokazati da su imali zajedničkog pretka sa Neandertalcima. To se, međutim, nije dogodilo.

Naučnici su uzeli dva grama koštanog praha sa butne kosti i sekvencirali genom mitohondrijalnog DNK (mtDNK) koji se prenosi majčinom linijom.

Zatim su rezultat uporedili sa genomom modernog čovjeka, majmuna, Neandertalaca i Denisovaca.

Bili su iznenadjeni kada su otkrili da su španski hominini zaptravo bili u bližem srodstvu sa geografski udaljenim Denisovcima nego Neandertalcima sa kojima imaju morfološke sličnosti, kazao je koautor studije Matijas Mejer.

“Neočekivani rezultati ukazuju na kompleksnost evolucije Neandertalaca i modernog čovjeka”, naveo je Huan-Luis Arsuaga, direktor Centra za istraživanje ljudske evolucije i ponašanja u Madridu.

Izvor: B92